افریقایي هېوادونو د HIV مخنیوي  واکسین لومړی عامه وېش پیل کړ

افریقایي هېوادونو د HIV مخنیوي  واکسین لومړی عامه وېش پیل کړ

لناکاپاویر، چې په کال کې دوه ځله اخیستل کیږي، د HIV د لېږد خطر له ۹۹.۹ سلنې څخه ډېر کموي، چې دا په عملي توګه د یوه پیاوړي واکسین په څېر کار کوي.

سویلي افریقا، ایسواتیني او زامبیا د دوشنبې په ورځ د HIV مخنیوي لپاره د یوې نوې او اغېزمن واکسین وېش پیل کړ، چې دا په افریقا کې د دې درملو لومړنی عامه وېش دی. افریقا په نړۍ کې د HIV تر ټولو لوړ بار لري.

لناکاپاویر، چې په کال کې دوه ځله کارول کیږي، ثابته کړې چې د HIV د لېږد خطر له ۹۹.۹ سلنې څخه ډېر کموي، چې دا په عملي توګه د یوه پیاوړي واکسین په څېر ده.

په سویلي افریقا کې، چیرې چې له هرو پنځو لویانو څخه یو یې له HIV سره ژوند کوي، د ویټس پوهنتون یوې څیړنیزې څانګې د ملګرو ملتونو د روغتیا ادارې، یونټایډ (Unitaid) لخوا تمویل شوي نوښت د یوې برخې په توګه د دې وېش څارنه کوله.

یونټایډ په یوه اعلامیه کې وویل: "لومړنیو کسانو په سویلي افریقا کې د HIV مخنیوي لپاره د لناکاپاویر کارول پیل کړي دي... چې دا په ټیټ او منځني عاید لرونکو هیوادونو کې د شپږ میاشتنۍ ستنې لومړنۍ ریښتینې نړۍ کارونه ده."

دې ادارې مشخصه نه کړه چې څومره خلکو د دې درملو لومړۍ دوزونه ترلاسه کړي، چې په امریکا کې د هر شخص لپاره په کال کې ۲۸،۰۰۰ ډالر لګښت لري. تمه کیږي چې په راتلونکي کال کې به په ملي کچه پراخ وېش پیل شي.

لګښت لوړ دی، خلک یې نشي اخیستلی

ګاونډیو هیوادونو زامبیا او ایسواتیني تېره میاشت د یوه امریکایي پروګرام د یوې برخې په توګه ۱،۰۰۰ دوزونه ترلاسه کړل او تمه کیده چې د دوشنبې په ورځ د ایډز د نړیوالې ورځې په مراسمو کې به دا درمل په لاره واچوي.

د دې پروګرام له مخې، تولید کونکې کمپنۍ ګیلیاډ ساینسز (Gilead Sciences) موافقه کړې چې په هغو هیوادونو کې چې د HIV لوړ بار لري، د دریو کلونو لپاره به دوه میلیونه خلکو ته لناکاپاویر پرته له ګټې ورکړي.

منتقدین وايي چې دا د حقیقي اړتیا څخه خورا کم دی او د بازار بیه یې د ډیری خلکو له وسه بهر ده.

د UNAIDS د ۲۰۲۴ کال د معلوماتو له مخې، ختیځه او سویلي افریقا په ټوله نړۍ کې له HIV سره د ۴۰.۸ میلیونه ژوند کونکو خلکو شاوخوا ۵۲ سلنه جوړوي.

تمه کیږي چې د لناکاپاویر جنریک نسخې به له ۲۰۲۷ کال څخه په شاوخوا ۱۰۰ هیوادونو کې په کال کې د شاوخوا ۴۰ ډالرو په بیه شتون ولري، چې دا د یونټایډ او ګیټس بنسټ لخوا له هندي درمل جوړوونکو شرکتونو سره د تړونونو له لارې ممکن کیږي.

د تماس څخه مخکې مخنیوی یا PrEP، له یوې لسیزې راهیسې د HIV مخنیوي لپاره کارول کیږي، خو د ورځنۍ ګولۍ پر بنسټ یې تکیه په نړیواله کچه د انتاناتو په کمولو کې د دې اغیز محدود کړی دی.