اروپایي اتحادیې او د اسرائیل د اتحادیو شورا تېره میاشت په غونډه کې چې په
بروکسل کې جوړه شوې وه ، د غزې د بیا رغونې، اوږدمهاله اوربند، او بې ځایه شویو فلسطینیانو خپلو کورونو ته د ستنېدو ملاتړ څرګند کړ. اوس دوې د اسرائیل لخوا په غزې د مرستو د بندیز پر وړاندې خپل غږ لوړوي او په اشغال شوي لویدیځې غاړې کې د تاوتریخوالي په اړه "ژوره اندېښنه" څرګندوي، چیرې چې د اسرائیلي ځواکونو لخوا د کډوالو په کمپونو او د شمال په ښارونو بریدونه دوام لري.
خو د غزې د راتلونکي ، بیا رغونې او نړیوال قانون د ملاتړ په اړه د خبرو سره سره، داسې ښکاري چې اروپایي ټولنه د خپلو ژمنو په عملي کولو کې پاتې راغلې ده.
د دې خنډونو تر شا ژور اختلافات او د نفوذ محدودیتونه شتون لري.
د اسرائیل او فلسطین په اړه د یو شان دریځونو شتون د غزې د بیا رغونې په اړه د اروپایي اتحادیې اراده کمزورې کړې ده. اروپایي اتحادیې د قاهرې د ۵۳ میلیارد ډالرو د جګړې وروسته د غزې د بیا رغونې پلان ملاتړ کړی، همداشان د هر ډول تاوتریخوالي او سخت دریځۍ مخالفت کوي او څرګندوي چې د فلسطینیانو بې ځایه کول د منلو وړ نه دي. خو د اسرائیل د جدي سرغړونو په وړاندې د حساب ورکولو د نه غوښتنې نړیوال بشري قانون ارزښت او د فلسطینیانو د ژوند د ساتنې په اړه ژمنې سره په ټکر کې دی.
د اسپانیا او آیرلنډ غوښتنې چې د اسرائیل-اروپایي اتحادیې په تړون باید بیا کتنه وشي، د دې ستونزې یوه بېلګه ده. د دې تړون دویمه ماده د بشري حقونو د درناوي پر بنسټ دوه اړخیزې اړیکې شرط کوي، خو د اروپایي اتحادیې ډېرو هېوادونو تېره اوونۍ د دې موضوع د بحث لپاره انکار وکړ.
دې کړنې په حقیقت کې اسرائیل ته د نسل وژنې، قومي پاکونې او د بشریت پر وړاندې د جرمونو لپاره د چټک معافیت زمینه برابره کړې.
مایکل لنک، چې د کاناډا په لویدیځ پوهنتون کې د حقوقو پوهنځي استاد دی، وايي: "د اروپایي اتحادیې هېوادونه، په ځانګړې توګه جرمني، هنګري او سلواکیا، غواړي اسرائیل د هر ډول جدي نیوکو څخه خوندي کړي. دا د اروپایي اتحادیې د اغېزمنو پالیسیو مخه نیسي او د هغه سیاسي ځواک کمزوری کوي او یووالي ته جدي زیان رسوي."
حتی که یووالی هم شتون ولري، اروپایي اتحادیه د خپل نفوذ لپاره د پام وړ محدودیتونو سره مخ ده. د درېیو لسیزو راهیسې امریکا د اسرائیل د سولې پروسې په جوړولو کې لویه ونډه اخیستې ده، او اوس یې نفوذ د غزې د بیا رغونې ملاتړ ته هم غځېدلی دی.
د واشنګټن ملاتړ د غزې د "نیولو" لپاره، چې په پراخه کچه غندل شوی، د اروپایي اتحادیې لپاره ستونزې زیاتولی شي، ځکه چې بروکسل د فلسطینیانو د دایمي بې ځایه کېدو مخنیوي هڅه کوي.
سربېره پر دې، د مصر په مشرۍ د بیا رغونې پلان پلي کول خپله یوه ننګونه ده، چې ممکن د اغېزمنې پلي کېدو لپاره د امریکا ملاتړ ته اړتیا ولري.
د اروپایي اتحادیې د نفوذ کمزورتیا د غزې او اشغال شوې لویدیځې غاړې د ثبات په برخه کې د هغې د خرابې سابقې له امله نوره هم زیاته شوې ده. په تېرو وختونو کې د اسرائیلي مېشتو کسانو او ادارو پر وړاندې بندیزونه د اشغال د دوام په مخنیوي کې کومه د پام وړ پایله نه ده لرلې.
سربېره پر دې، اروپایي اتحادیې د اسرائیلي جنګي جرمونو په اړه د خپلو ځانګړو استازو لخوا وړاندې شوي شواهدو ته پام ونه کړ او د سیاسي اړیکو د ځنډولو یا د وسلو د صادراتو جوازونو د ردولو مشورې یې له پامه وغورځولې.
د دې چلندونو په رڼا کې، فلسطینیان څنګه کولی شي باور وکړي چې اروپایي اتحادیه به په راتلونکي کې خپل دریځ بدل کړي؟
د ټولو دې نیمګړتیاوو سره سره، د اروپایي اتحادیې د اصلاح لپاره لاره له دننه څخه راتلی شي. د اسپانیا او آیرلنډ فعالې هڅې په دې برخه کې بېلګه وړاندې کوي.
حسین ابیش، چې په واشنګټن کې د عرب خلیج د دولتونو انسټیټیوټ کې لوړپوړی څېړونکی دی، وايي: "د فلسطین په اړه د اروپایي سیاست د یو متوازن او جدي دریځ د جوړولو لپاره د اسپانیا او آیرلنډ هڅې یو اخلاقي مثال وړاندې کوي چې نور هېوادونه هم کولی شي چې دوې تعقیب کړي."
د اسرائیلي جنګي جرمونو په اړه د اروپایي اتحادیې د همکارۍ چمتووالی د فلسطین په اړه د هغې باور کمزوری کوي.
د اسرائیلي ناقانونه مېشت ځایونو پراختیا ته پام وکړئ. اروپایي اتحادیې د دې مېشت ځایونو سره د سوداګرۍ او کاروباري اړیکو پرېکولو څخه ډډه کړې، سره له دې چې د مېشتو کسانو لخوا د فلسطینیانو پر کورونو بریدونه او ویجاړونې زیاتې شوې دي.
د اروپایي اتحادیې لخوا د اړیکو پرېکول د نړیوالې محکمې د ۲۰۲۴ کال د پرېکړې سره د مطابقت لپاره کلیدي دي، خو اروپایي اتحادیه د مېشت ځایونو سره تړلي جرمونو کې د همکارۍ خطر سره مخ ده.
اروپایي اتحادیې د اشغال شوې لویدیځې غاړې په اړه تر اوسه کافي اقدامات نه دي کړي. د جبري بې ځایه کېدو په اړه فکر وکړئ: بروکسل یوازې ننداره وکړه، په داسې حال کې چې اسرائیل په وروستیو اونیو کې ۴۰,۰۰۰ فلسطینیان جبراً بې ځایه کړل، پرته له دې چې د دې عمل لپاره له لفظي غندنې پرته کوم اقدام وکړي.
د اروپایي اتحادیې د فشار نشتوالی اسرائیل ته اجازه ورکوي چې په اشغال شوې لویدیځې غاړې کې د فلسطینیانو د جبري بې ځایه کولو تر ټولو لویه پېښه په لسیزو کې ترسره کړي، او د دې وېره زیاته کړې چې د لویدیځې غاړې ناقانونه مېشت ځایونه به د لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو تر مشرۍ لاندې په پراخه توګه ضمیمه شي.
دا ټول څنګه د تاوتریخوالي خطرونه کموي یا فلسطیني سیمې نسبي ارامۍ ته نږدې کوي؟
پر ځای یې، د لویدیځې غاړې په اړه د اروپایي اتحادیې غیر فعال چلند د اسرائیل د ښي اړخي حکومت ملاتړ کړی چې د ضمیمې لپاره نوی قانون وړاندې کړي.
د کاناډا د ماونټ رویال پوهنتون د ټولنپوهنې استاد، محند عیاش، وايي: "د اسرائیل اوږدمهاله موخې دا دي چې څومره فلسطینیان چې ممکن وي، وباسي او د فلسطین د خپلواکۍ ادعاوې په بشپړه توګه ختمې کړي."
هغه زیاتوي: "دا موخې د هغو موخو پر خلاف دي چې اروپایي اتحادیه یې په عامه توګه اعلانوي."
د اروپایي اتحادیې خپل اقدامات د غزې او اشغال شوې لویدیځې غاړې د راتلونکي په اړه د هغې دریځ کمزوری کوي. دا اتحادیه د اسرائیل او فلسطین په اړه د نظرونو په اختلافاتو کې ښکېله ده، محدود نفوذ لري، او د اوږدمهاله سولې تبلیغ نشي کولی، په داسې حال کې چې د هغې ځینې غړي هېوادونه تر اوسه د اسرائیلو ملاتړ کوي.
