ګوګل، امازون او مایکروسافټ په څېر د ټکنالوژي لوی شرکتونه تل د زیاتې انرژۍ د مصرفولو مسؤل هم پاتې شوي دي. اوس مصنوعي ځیرکتیا د دې انرژۍ د زیاتوالي اصلي محرک ګرځېدلی دی. د مصنوعي ځیرکتیا او ماشین زده کړې د چټک پرمختګ سره، د انرژۍ غوښتنه نوره زیاته شوې ده. 

هر ځل چې یو نوی مصنوعي ځیرکتیا ماډل، لکه د ChatGPT شا ته ماډل، روزل کېږي، ستر حسابي ځواک ته اړتیا لري. ماډل چې څومره لوی او پېچلی وي، هومره زیاته انرژي مصرفوي. په دې سرعت سره، د مصنوعي ځیرکتیا د انرژۍ مصرف کولی شي چې د انرژي یو بحران رامنځته کړي. 

اټکلونه ښيي چې د ChatGPT یوه کارونه کولی شي د ویب لټون په پرتله ۲۰ چنده زیاته انرژي مصرف کړي. همدارنګه، د نړیوالې انرژۍ ادارې اټکل کړی چې د معلوماتو مرکزونو لخوا کارېدونکې انرژي تر ۲۰۲۶ کاله پورې کېدای شي دوه چنده شي. دا پدې معنا ده چې یوازې د معلوماتو مرکزونه به د جاپان په څېر د یوه هېواد په اندازه برېښنا وکاروي. 

د انرژۍ غوښتنې مخ په ډیریدو دي. پرته له نوو، دوامدارو انرژۍ سرچینو څخه، نړیواله شبکه ژر تر ژره د ماتېدو نقطې ته رسېدای شي. له همدې امله، د ټکنالوژۍ لوی شرکتونه د باثباته، اعتماد وړ انرژۍ سرچینو په لټه کې دي. نو دا ټولې انرژي به له کومه راځي؟ 

نږدې وخت کې د ګوګل اجرائیوي رئیس سندر پیچای اعلان وکړ چې شرکت اوس د مصنوعي ځیرکتیا د انرژۍ زیاتېدونکو غوښتنو د پوره کولو لپاره د اټومي انرژۍ ارزونه کوي، چې دې سره یې لویه غوغا رامنځته کړه. 

په ځانګړې توګه، ګوګل کوچني ماډولر ری‌اکتورونه یا SMR ارزوي، چې په اصل کې کوچني اټومي ری‌اکتورونه دي. دا ری‌اکتورونه کولی شي له شرکت د معلوماتو مرکزونو څخه نیولې تر مصنوعي ځیرکتیا عملیاتو لپاره اړینې پراخې بنسټیزې هر شي ته ځواک ورکړي.  دا رای اکتورونه د دودیزو اټومي بټیو په پرتله کوچني او انعطاف‌منونکي دي. په فابریکو کې تولیدېږي او ځانګړو ځایونو ته یې لېږدول اسانه دي. 

نو ولې اټومي انرژي؟ 

اټومي انرژي عموماً د ځواک له پلوه ډېره غنی وي. د بېلګې په توګه، یو ګرام یورانیم کولی شي درې ټنه سکاره یا ۱.۵ بېرله پټرولو په اندازه انرژي تولید کړي. دا د هغه شرکتونو لپاره یو اړین ټکی دی چې د انرژۍ د زیاتېدونکو اړتیاوو سره مخ دي. 

د ګوګل د اټومي انرژۍ خوا ته مخ اړول یوازې د انرژۍ اړتیاوو پوره کولو په اړه نه دي. دا همدارنګه د هغوی د ۲۰۳۰ کاله پورې د خالص صفر اخراج ترلاسه کولو هدف یوه برخه ده. 

که څه هم ګوګل له ۲۰۰۷ کال راهیسې کاربن د نشرولو په برخه کې هیڅ ونډه نلري، د مصنوعي ځیرکتیا له چټک ودې سره د شرکت د انرژۍ مصرف یوازې په څو کلونو کې نږدې دوه چنده زیات شوی. په ۲۰۲۳ کال کې د ګوګل اخراجات د ۲۰۱۹ کال په پرتله ۴۸ سلنه زیات و. له همدې امله، سندر پیچای خبرداری ورکړ چې پرته له نوو، پاکو انرژۍ سرچینو څخه د دوی د دوامدارۍ اهداف خطر سره مخ کېدای شي. 

کلونو لپاره، د باد او لمر په څېر نوي کېدونکې انرژۍ سرچینې، د دوامدارۍ په لټه کې د ټکنالوژۍ شرکتونو لپاره غوره انتخابونه و. خو باد او لمر د هوا په حالت پورې تړلي دي، چې دا هغوی  لږ بې اعتماده کوي. په مقابل کې، اټومي انرژي د لوړ تولید لرونکې باثباته انرژۍ سرچینه برابروي. خو د اټومي انرژۍ خوا ته د مخ اړولو منتقدین هم ډیر دي. 

د مایکروسافټ پخوانی اجرائیوي رئیس بیل ګیټس په څېر د اټومي انرژۍ پلویان استدلال کوي چې دا د امریکا د انرژۍ د زیاتېدونکو اړتیاوو پوره کولو او د اقلیم بحران پر وړاندې نړیواله مبارزه کې یوه مهمه وسیله ده. دوی وایي که موږ د نورو انرژۍ سرچینو د تکمیلولو لپاره اټومي انرژي ونه لرو، هېواد به د انرژۍ د زیاتېدونکو اړتیاوو پوره کولو کې وروسته پاتې شي. 

خو د اټومي انرژۍ منتقدین هم شته. 

ځینې په اټومي صنعت کې د روڼتیا نشتوالي ته اشاره کوي او وړاندیز کوي چې دا ګامونه کېدای شي په رښتیا  د دوامدارو حل لارو موندلو پر ځای د "زرغون مینځل" سره تړلي وي. نورو بیا د اټومي انرژۍ د چاپېریال پر وړاندې د حقیقي اغېزو په اړه خپلې اندېښنې څرګندې کړي دي. 

د اټومي انرژۍ لپاره د یورانیم کان‌کېندنه او پروسس کولو پروسه د فوسیلي سون توکو ته اړتیا لري او بټۍ له کار پیلولو مخکې هم د پام وړ کاربن اخراجات تولیدوي. 

د دې اندېښنو سره سره، د اټومي انرژۍ ګټې نه شي رد کېدای. او یوازې ګوګل نه دی چې د هغې کارولو ته چمتووالی نیسي. مایکروسافټ او امازون هم په دې کې پانګونه کوي. دا ګامونه ښيي چې د اټومي انرژۍ خوا ته مخ اړول له یوه لنډمهاله تمایل څخه ډېر څه وي. دا د ټکنالوژۍ په صنعت کې د انرژي ستراتیژۍ یوه کلیدي برخه ګرځي. 

د باثباته او دوامدارو انرژۍ حل لارو لپاره سیالي پیل شوې ده، او که دا اټومي انرژي وي، که لمریزه یا بالکل یو نوی شی وي — د ځوابونو لټون به یې د ټکنالوژۍ راتلونکي ته شکل ورکړي.