په افغانستان کې فیسبوک او انسټګرام ته د موبایل لاسرسی په قصدي توګه محدود شوی: څارونکې اداره

یوې انټرنیټي څارونکې ادارې د چهارشنبې په ورځ وویل، په افغانستان کې د فیسبوک، انسټاګرام او سنیپچاټ په ګډون یو شمیر ټولنیزو رسنیو ته لاسرسی "په قصدي توګه محدود" شوی دی. دا پېښه په هیواد کې د ۴۸ ساعته مخابراتي پرېکون څخه یوه اونۍ وروسته رامنځته شوې ده.

د فرانسې خبري اژانس خبریالانو راپور ورکړی، چې د سې شنبې راهیسې د هیواد په بیلابیلو ولایتونو کې په ځیرکو تیلیفونونو کې ټولنیزو رسنیو ته لاسرسی په وقفه يي ډول ممکن و، په داسې حال کې چې د انټرنیټ سرعت د نورمال په پرتله د پام وړ کم شوی و.

"نیټ بلاکس" چې د سایبري امنیت او انټرنیټ حکومتولۍ څارونکې اداره ده، وویل: "دا محدودیتونه اوس په څو انټرنیټي شرکتونو کې تایید شوي، او بڼه یې ښیي چې دا یو قصدي محدودیت دی."

دا خنډ "په عمده توګه په موبایل اغیزه کوي خو ځینې ثابتې لیکې هم اغیزمنې شوې دي."

د طالبانو حکومت د فرانسې خبري اژانس د تبصرې غوښتنو ته ځواب نه دی ویلی.

تېره دوشنبه په افغانستان کې هغه مهال ګډوډي رامنځته شوه کله چې د ګرځنده تیلیفون خدمت او انټرنیټ پرته له خبرتیا پرې شول، چې له امله یې کاروبارونه په ټپه ودرېدل او د نړۍ سره  افغانستان اړیکې پرې کړې.

دا پراخ پرېکون څو اونۍ وروسته له هغه رامنځته شو چې حکومت د خپل پټ مشر، هبت الله اخندزاده په امر، د "غیر اخلاقي کړنو" د مخنیوي لپاره ځینو ولایتونو ته د ګړندي انټرنیټي اړیکو په پرې کولو پیل وکړ.

نیټ بلاکس ویلي و چې دا پرېکون "د خدمت له قصدي قطع کولو سره سمون خوري"، او زیاته یې کړه چې اړیکه د عادي کچې شاوخوا یو سلنې ته راټیټه شوې وه.

دا لومړی ځل دی چې په ۲۰۲۱ کال کې د طالبانو حکومت له واکمنېدو او د اسلامي شریعت د سختې نسخې له پلي کولو وروسته په هیواد کې مخابراتي اړیکې پرې کیږي.

حکومت تر اوسه د دې پرېکون په اړه څه نه دي ویلي.

په ځانګړې توګه د افغان نجونو او ښځو لپاره، انټرنیټ په داسې یو هیواد کې د ژوند یوه مهمه وسیله ده چیرې چې دوی له منځنیو ښوونځیو، پوهنتونونو، ورزشي کلبونو، پارکونو او ډیری کارونو څخه منع دي.

۲۴ کلنې غزال، چې یوازې یې د خپل لومړي نوم د کارولو غوښتنه وکړه، وویل: "که دوی انسټګرام یا نورې ټولنیزې رسنۍ بندې کړي، زه به ډیره خپه شم ځکه چې دا یوازینۍ لار ده چې زه له نړۍ سره اړیکه ټینګولی شم."

"دا ټولنیزې رسنۍ زما لپاره اصلي لاره ده چې له خپلو ملګرو سره چې په نورو هیوادونو کې اوسیږي، په اړیکه کې پاتې شم."

د "ډیټا رپورټل" تخصصي ویب پاڼې له مخې، د ۲۰۲۵ کال په پیل کې، په افغانستان کې ۱۳.۲ میلیونه خلکو انټرنیټ ته لاسرسی درلود - چې د نفوس شاوخوا ۳۰.۵ سلنه کیږي. شاوخوا ۴.۰۵ میلیونه خلکو ټولنیزې رسنۍ کارولې.