نړۍ
3 د لوستلو دقیقې
آسټرالیا له سي آی اې غوښتل چې د جان ایف کینډي وژنې سره د 'کینبرا اړیکه' پټه وساتي
د نوو خپرو شوو اسنادو له مخې، د امریکا سفارت ته د نامعلومو ټیلیفوني زنګونو تحقیقات، چې د ترور د پیښې په شاوخوا وخت کې شوي وو، پټ ساتل شوي وو.
00:00
آسټرالیا له سي آی اې غوښتل چې د جان ایف کینډي وژنې سره د 'کینبرا اړیکه' پټه وساتي
20 مارچ 2025

د ټرمپ ادارې لخوا نوي افشا شوي اسناد ښيي چې د اسټرالیا پخواني استخباراتي مشر هڅه کړې وه چې د ۱۹۶۳ کال د ولسمشر جان ایف کینیډي د ترور په اړه د امریکا په سفارت کې د نامعلومو ټیلیفوني اړیکو د پلټنې موضوع پټه وساتي.

د اسنادو له مخې، چارلس سپرای، چې هغه مهال د اسټرالیا د امنیتي استخباراتو د ادارې مشر و، د ۱۹۶۸ کال په اکتوبر کې د سي آی اې مشر ریچارډ هیلمز ته لیک استولی و او سپارښتنه یې کړې وه چې د دې پلټنې په اړه عامه افشاګري ونه شي. دا راپور د اسټرالیا د خپرونې ادارې (ABC)  لخوا د چهارشنبې په ورځ ورکړل شوی.

د ټرمپ د یوه اجرائیوي امر په تعقیب، د امریکا ملي آرشیف د سه شنبې په ورځ د ۱۹۶۳ کال د ترور اړوند ۸۰,۰۰۰ پاڼې اسناد خپاره کړل. سي آی اې هغه مهال د څو نامعلومو ټیلیفوني اړیکو پلټنه کړې وه چې د کینیډي د وژنې نه مخکې او وروسته د کانبیرا په سفارت کې شوې وې، کومې چې نړۍ حیرانه کړې وه.

د وارن کمېسیون، چې د کینیډي د ځایناستي لخوا د دې پېښې د پلټنې لپاره جوړ شوی و، په یوه سند کې د سي آی اې د کانبیرا سره د اړیکې په اړه یادونه کړې وه. په یوه یادښت کې چې د ۱۹۶۸ کال په نومبر کې هیلمز ته استول شوی و، ویل شوي: " ښاغلې چارلس ستاسو لپاره په خپل لیک کې سپارښتنه کړې چې د وارن کمېسیون سند دې افشا نه شي، کوم چې زموږ د پلټنې په اړه دی چې د ولسمشر کینیډي د ترور نه مخکې او وروسته د کانبیرا سفارت ته د نامعلومو ټیلیفوني اړیکو په اړه شوې وه."

څو ورځې وروسته، هیلمز سپرای ته لیک واستاوه او ډاډ یې ورکړ چې "په اوس وخت کې د دې سند د خپرولو کومه اراده نشته." د سي آی اې لخوا څو میاشتې مخکې د اسټرالیا د امنیتي استخباراتو ادارې لخوا مشوره شوې وه، ځکه چې هیلمز ویلي و چې د وارن کمېسیون د اسنادو د خپرولو لپاره فشار شته، خو هغه فشار لا نه دی رامنځته شوی.

د کینیډي د وژنې په اړه دسیسې او شکونه شته، سره له دې چې رسمي ادارو، په شمول د وارن کمېسیون، دا پایله ورکړې چې دا د یوازیني بریدګر لي هاروي اوسوالډ کار و. د کینیډي وراره، رابرټ ایف کینیډي جونیئر، چې اوس د ټرمپ د روغتیا او بشري خدماتو وزیر دی، د دې ترور په اړه د سي آی اې د ښکېلتیا ادعا کړې ده. دا اسناد، چې د ملي آرشیف لخوا په یوه ځانګړي پورټل کې پورته شوي، د دې هڅې برخه دي چې د دې ترور اړوند ټول حکومتي اسناد افشا شي.

د ټرمپ اجرایوي فرمان، چې د جنوري په ۲۳مه لاسلیک شو، د پاتې فایلونو بشپړ خپریدو لارښوونه وکړه، او دا یې د عامه ګټو موضوع وبلله. څو شنونکو چې د کینیډي د وژنې په اړه څېړنې کړې دي، امریکایي رسنیو ته ویلي چې نوي اسناد به شاید کوم لوی رازونه افشا نه کړي.

ایف بي آی په دې وروستیو کې د دې ترور اړوند ۲,۴۰۰ نوي اسناد موندلي چې مخکې نه وو افشا شوي. دا اسناد د ۱۴,۰۰۰ پاڼو په منځ کې د ټرمپ د اجرائیوي امر په تعقیب د بیاکتنې پر مهال ترلاسه شوي دي. دا اسناد ښایي د دې اوږدې مودې رازونو په اړه مهم جزییات ولري چې تر دې دمه پټ ساتل شوي وو.

وپلټۍ
د اندونیزیا په پلازمینه جاکارتا کې په یوه ښوونځي کې دننه په جومات کې چاودنه وشوه.
د سوډان د چټک ملاتړ ځواکونو د اوربند له منلو وروسته د خرطوم ایالت او عطبره ښار د ډرونونو برید وکړ
د ایران ولسمشر خبرداری ورکړی چې که ژر باران ونه شي، تهران به له تخلیې سره مخ شي
ملګري ملتونه: له اوربند راهیسې اسرائيلو غزې ته د مرستو له ۱۰۰ ډېرې غوښتنې رد کړې دي
وروستي خبرونه
د روسیې او اوکراین ترمنځ د ډرون بریدونو له امله یو کس وژل شوی او څو نور ټپیان دي
د جنوبي کوریا څارنوالانو د پخواني ولسمشر یون پر کور د تعصب په تور چاپه وهلې
امریکا او سعودي عربستان د کالیفورنیا په دښته کې ګډ پوځي تمرینونه پیل کړل
امریکا د غزې په اړه د پرېکړه‌لیک مسوده د ملګرو ملتونو امنیت شورا او د تورکیې ته وړاندې کړه
د امریکا ولسمشر د دیموکراتانو مهمو ټاکنیزو بریاوو ته غبرګون وښود
ملګري ملتونه: د سوډان د کوردوفان په مهم ښار کې د بريد له امله لږ تر لږه ۴۰ کسان وژل شوي دي
د اټومي انرژۍ نړیوال اژانس: ایران باید په جدي توګه اټومي همکاري ښه کړي
په بوسنیا کې د زړو په یو پالنځای کې د اورلګېدنې له امله ۱۰ تنه مړه او ۲۰ نور ټپیان شول
وروستي خبرونه | د لړم ۱۴
ځوان مسلمان زهران ممداني د نیویارک ښار د ښاروال په توګه وټاکل شو.
روسیه ادعا کوي چې ځواکونه یې د اوکراین پوکرووسک ښار ته ننوتلي دي
پاکستان د افغانستان هغه ادعا رد کړه چې ګواکې د امریکا بې پیلوټه الوتکې د دوی له خاورې پورته کیږي
خامنه ای: ایران به یوازې هغه وخت له امریکا سره همکاري وکړي چې واشنګټن له اسرائیلو لاس واخلي
روسیه وايي چې د سیمه ییزو کړکیچونو په منځ کې چین ته د لومړي وزير میشوستین سفر 'ډیر مهم' دی
د ملګرو ملتونو اداره: په سوډان کې د ناامنۍ د زیاتېدو له امله له ۱۵۰۰ څخه زیات کسان بې ځایه شوي دي