اردوغان: د لوېدیځ له خوا د فلسطین په رسمیت پېژندل باید د دوه دولتونو حل لارې ته زمینه برابره کړي
په مصر کې د اوربند تړون له لاسلیک وروسته، د تورکیې ولسمشر د غزې د بیارغونې لپاره د دوامداره نړیوال ملاتړ غوښتنه کوي او خبرداری ورکوي چې بشري ناورین باید هېر نه شي.
د تورکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان د سهشنبې په ورځ د لوېدیځ له خوا د فلسطین په رسمیت پېژندلو اقدامات د دوه دولتونو د حل لارې لپاره بنسټیز ګامونه وبلل، نه یوازې تشې دیپلوماتیکې اشارې. دا څرګندونې یوه ورځ وروسته له هغه وشوې چې په مصر کې د اوربند تړون په رسمي توګه پر غزې د اسرائیلو دوه کلنه جګړه پای ته ورسوله.
"په دې پړاو کې، اړینه ده چې د دوه دولتونو د حل لارې په لور هڅې ګړندۍ شي. موږ هیله لرو چې د لوېدیځو هېوادونو، په ځانګړې توګه د بریتانیا او فرانسې له خوا د فلسطین دولت په رسمیت پېژندلو پرېکړې د دوه دولتونو د حل لارې په لور د بهیر د بنسټیزو ګامونو په توګه وویني، نه یوازې د پېژندنې د تشو اقداماتو په توګه. که نه، هر ډول پورته شوي ګامونه به نیمګړي پاتې شي او خپله اصلي موخه به ترلاسه نه کړي."
هغه یو ځل بیا ټینګار وکړ چې د ۱۹۶۷ کال د پولو پر بنسټ یو خپلواک، حاکمیت لرونکی او له جغرافیایي پلوه یو موټی فلسطینی دولت، چې پلازمېنه یې ختیځ بیت المقدس وي، یوازینۍ حل لاره ده.
مصر، قطر او تورکیې د امریکا له ولسمشر ډونالډ ټرمپ سره د غزې د اوربند تړون سند لاسلیک کړی دی. ټرمپ له لاسلیک مخکې وویل، دا سند به اصول او مقررات وټاکي.
اردوغان وویل: "دا لاسلیکونه یوازې سمبولیک نه دي — دا د تاریخ د یوې برخې په توګه، سولې ته زموږ ژمنتیا په نښه کوي."
'د غزې نسل وژنه باید هېره نه شي'
د تورکیې ولسمشر د اوربندونو په ماتولو کې د اسرائیلو پر سابقې هم نیوکه وکړه او ویې ویل چې ترکیه او امریکا دواړه د سولې د تړون پلي کولو ته ژمن دي.
اردوغان وویل: "دا په بشپړه توګه روښانه ده چې اسرائیل د خپلو ګاونډیانو په اشغالولو سره هیڅ پایله نشي ترلاسه کولی. د نتنیاهو حکومت هڅه چې د نسل وژنې پر وړاندې غبرګونونه د یهودیت ضدیت سره یو شان وګڼي، لکه څنګه چې دلته ولیدل شول، کومه پایله یې نه ده ورکړې."
هغه خبرداری ورکړ چې د غزې د خلکو کړاو باید هېر نه شي او ټینګار یې وکړ چې د نور بشري ناورین د مخنیوي لپاره دوامداره دیپلوماتیکې پاملرنې ته اړتیا ده.
اردوغان وویل: "موږ باید هڅو ته دوام ورکړو ترڅو ډاډ ترلاسه کړو چې د غزې نسل وژنه نه هېرېږي."
اردوغان له ټرمپ سره روانې دیپلوماسۍ ته هم اشاره وکړه، دا یې خورا مهمه وبلله او ژمنه یې وکړه چې په ورته حساسیت به دې تعامل ته دوام ورکړي.
د غزې بیارغونه پراخ ملاتړ ته اړتیا لري
د تورکیې ولسمشر وویل چې انقره په دې اړه بحث کوي چې کوم لوري کولی شي د غزې په بیارغونه کې برخه واخلي او د خلیج هېوادونو، امریکا او اروپا څخه یې د پراخ ملاتړ غوښتنه وکړه.
اردوغان دا ډاډ هم څرګند کړ چې د ویجاړې شوې فلسطیني تړانګې په اوږدو کې د بیارغونې پروژو د چټک پلي کولو لپاره به مالي تمویل تامین شي.
په غزه کې د بشري وضعیت په اړه د خبرو پر مهال، د تورکیې ولسمشر ټینګار وکړ چې د غزې بیارغونه خورا مهمه ده او ژمنه یې وکړه چې د ژمي له رارسېدو مخکې به د دې سیمې د خلکو د سرپناه اړتیاوې پوره کړي.
اردوغان له مصر څخه د بېرته راستنېدو پر مهال په الوتکه کې وویل: "موږ به د ژمي له رارسېدو مخکې د غزې د خلکو د سرپناه اړتیاوو پوره کولو لپاره نه ستړي کېدونکې هڅې وکړو." د غزې د سولې سرمشریزه د دوشنبې په ورځ په شرم الشیخ کې ترسره شوه.
اردوغان یادونه وکړه چې په دې وروستیو کې له تورکیې څخه شاوخوا ۳۵۰ د بشري مرستو لارۍ غزې ته داخلې شوې دي او زیاته یې کړه چې د حماس او اسرائیلو په تړون کې هره ورځ د لږ تر لږه ۶۰۰ لاریو د ننوتلو وړاندوینه شوې ده.
