تورکیه
4 د لوستلو دقیقې
د امریکا د کانګرس وکیلانو پر اسرائیلو د نیوکې له امله د تورکي زده کوونکې نیول وغندل
د امریکا د کانګرس غړیو  او د بشري حقونو ډلو د رومیسه اوزتورک، چې د امریکا د  ټفټس پوهنتون کې د ډوکټورا  زده کړې کوي، پر اسرائیلو د نیوکو نه وروسته  نیول وغندل. د رومیسه نیول  د بیان د آزادۍ او مدني حقونو پر وړاندې یوه خطرناکه کړنه ګڼل شوې ده.
د امریکا د کانګرس وکیلانو پر اسرائیلو د نیوکې له امله د تورکي زده کوونکې نیول وغندل
27 مارچ 2025

اوزتورک د ماسک لرونکو فدرالي مامورینو لخوا په رڼا ورځ ونیول شوه. چارواکو ادعا وکړه چې هغې د فلسطیني مقاومت ډلې حماس ملاتړ کړی، خو د هغې کورنۍ او ملاتړي دا تورونه په کلکه ردوي.

د میشیګان ډیموکراټ استازې رشیده طلیب د دې نیونې په اړه سخت غبرګون وښود او د حکومت د زیاتېدونکي فشار په اړه خبرداری ورکړ.

رشیده طلیب په انسټاګرام کې په خپور کړي پیغام کې ویلي دي چې  "د ټرمپ اداره خلک له سړکونو څخه تښتوي. دوی له هغو کسانو څخه پیل کوي چې د فلسطینیانو او بشري حقونو ملاتړ کوي... خو دوی به دلته ونه درېږي. وروسته به د چاپیریال عدالت، د سقط جنین د حقونو ملاتړي، د کارګرو اتحادیې غړي او نور کسان چې د پروژې ۲۰۲۵ پر وړاندې مقاومت کوي، هدف وګرځوي."

سناتوره الیزابت وارن هم د دې کړنو غندنه وکړه او ویې ویل چې دا د اساسي حقونو پر وړاندې د برید یوه برخه ده.

وارن وویل: "دا نیونه د مدني آزادۍ د ځپلو په یوه خطرناکه لړۍ کې وروستۍ کړنه ده. د ټرمپ اداره د قانوني وضعیت لرونکي محصلین په نښه کوي او خلک له خپلو ټولنو څخه پرته له قانوني پروسې باسي. دا زموږ د اساسي قانون او بنسټیزو آزادۍ پر وړاندې برید دی—او موږ به یې پر وړاندې مقاومت وکړو."

په واشنګټن کې د تورکیې سفارت ویلي چې د اوزتورک د نیونې په اړه وضعیت په نږدې توګه څاري او زیاته کړې یې ده چې ټولې هڅې روانې دي او د امریکا له چارواکو سره اړیکې نیول کېږي.

د بشري حقونو ډلو هم د دې نیونې په اړه اندېښنه څرګنده کړې ده.

طاهره امتل ودود، چې د امریکا د اسلامي اړیکو شورا د ماساچوسټس څانګې اجرائیوي مدیره ده، د اوزتورک نیونه "تښتونه" او د علمي آزادۍ پر وړاندې برید وباله.

امتل ودود وویل: "موږ په کلکه د یوې ځوانې مسلمانې محصلې چې حجاب یې اغوستی او د ماسک لرونکو فدرالي مامورینو لخوا په رڼا ورځ تښتول شوې، غندنه کوو. دا خطرناکه کړنه د بیان آزادۍ او علمي آزادۍ پر وړاندې مستقیم برید دی. د ماساچوسټس اوسېدونکي باید د دې خطرناکې کړنې په اړه خبر وي—فدرالي حکومت د هغو کسانو د غلي کولو لپاره سختې لارې کاروي چې د فلسطیني خلکو د نسل وژنې په اړه زموږ د هېواد د همکارۍ پر وړاندې غږ پورته کوي. موږ د رومیسه اوزتورک د سمدستي او خوندي خوشې کېدو غوښتنه کوو او د هغې د نیونې په اړه بشپړ شفافیت غواړو."

اوزتورک د امریکا د کډوالو او ګمرکونو د تطبیق ادارې (ICE) لخوا د سه شنبې په ورځ د ماساچوسټس په سومرویل کې د خپل کور سره نږدې ونیول شوه، په داسې حال کې چې هغې د روژې د ماتولو لپاره د افطار ډوډۍ ته روانه وه. دا خبره د هغه د مدافع وکیل وکړه.

د هغې نیونه د کینري مشن په نوم د یوې اسرائیلي پلوه ویبپاڼې د کمپاین وروسته وشوه، چې د فلسطین د ملاتړ محصلین او فعالین په تور لیست کې شاملوي. په ۲۰۲۴ کال کې، اوزتورک د ټفټس پوهنتون په ورځپاڼه کې یوه مقاله لیکلې وه، چې په کې یې له پوهنتون څخه غوښتنه کړې وه چې د فلسطین د نسل وژنې په اړه خپل دریځ څرګند کړي او له هغو شرکتونو سره خپلې اړیکې پرې کړي چې له اسرائیلو سره تړاو لري.

یو ویډیو چې په ټولنیزو رسنیو کې خپره شوې، د اوزتورک د نیونې شېبې ښيي، چې په کې ماسک لرونکي کسان هغه په داسې حال کې ولچک کوي چې هغې هېڅ مقاومت نه کاوه.

د فلسطین د ملاتړ محصلینو پر وړاندې فشار

د اوزتورک نیونه په داسې حال کې شوې چې د ټرمپ اداره د فلسطین د ملاتړ محصلینو او استادانو پر وړاندې پراخ فشارونه راوړي.

د مارچ په ۸مه، چارواکو محمود خلیل، چې یو مشهور فلسطیني فعال او د کولمبیا پوهنتون محصل دی، ونیوه. ټرمپ د هغه نیونه وستایله او ویې ویل چې دا "د ډیرو نورو پیل دی."

ټرمپ پرته له شواهدو خلیل د حماس د ملاتړ په تور تورن کړ. خلیل د مقاومت له ډلې سره اړیکې رد کړې.

څو ورځې وروسته د خلیل له نیونې، د ټرمپ ادعا وروسته بل فلسطیني ملاتړ محصل، بدر خان سوری، چې د جورج ټاون پوهنتون هندي څېړونکی دی، ونیول شو. د هغه وکیل وویل چې هغه د خپلې مېرمنې د فلسطیني هویت له امله نیول شوی.

د سوری له نیونې وروسته، چارواکو بل فلسطیني ملاتړ محصل، مومودو تال، ته وویل چې ځان تسلیم کړي.

د مارچ په ۲۵مه، بل فلسطیني ملاتړ کولمبیا محصل، یونسیو چونګ، وویل چې هغې د ټرمپ ادارې پر وړاندې دعوه کړې، وروسته له هغې چې چارواکو څو ځله د هغې کور ته د هغې د نیولو لپاره راغلي دي.

وپلټۍ
د نوامبر لسمه د تورکیې جمهوریت د بڼسټګر مصطفی کمال اتاترک د مړینې تلین لمانځل کیږي
نن د نوامبر لسمه نیټه ده چې د تورکیې جمهوریت د بڼسټګر مصطفی کمال اتاترک د ۸۷ م تلین سره سمون خوري.
استانبول به د 'غزې راتلونکي' په نوم د نړیوالې سرمشریزې کوربه توب وکړي
اردوغان :د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند په تړاو به د تورکیې لوړپوړی هئیت اسلام آباد ته لاړ شي
د تورکیې ولسمشر د افغانستان او پاکستان ترمنځ د اوربند پر ساتلو ټینګار وکړ
تورکیې  د اسرائيلو د لومړي وزیر نتنیاهو او ۳۶ نورو چارواکیو د نیولو حکم صادر کړ
د تورکیې ولسمشر رجب طیب اردوغان د لیبیا ولسمشر عبدالحمید دبیبه سره ټیلیفوني خبرې وکړې.
د تورکیې حکومت د سوریې د ولسمشر او کورنیو چارو وزیر د ملګرو ملتونو تحریمي لیست څخه د ویستو هرکلی کوي
تورکیې او حماس چارواکو په استانبول کې د غزې د اوربند د لارې پر نقشې خبرې وکړې
افغانستان او پاکستان ترمنځ د مذاکراتو دریم پړاو سبا پنجشنبه په استانبول کې پیلیږي.
تورکیه وایي چې هیوادونه به د امنیت شورا د پریکړه لیک پر بنسټ غزې ته د سرتیرو د استولو پریکړه وکړي
اردوغان وویل چې د اسلامي همکاریو سازمان د سوریې د اقتصادي پراختیا لپاره ځانګړی پروګرام پیلوي
د تورکیې بهرنیو چارو وزیر فیدان په ملګرو ملتونو کې د اصلاحاتو غوښتنه تکرار کړه
فیدان: تورکیه به راتلونکې اونۍ د اوربند په اړه د نویو اندېښنو په منځ کې د غزې د خبرو کوربه وي
ولسمشر اردوغان: تورکیه د غزې د بیا پر پښو درولو لپاره خپل ټول وجود ډبرې لاندې اېښودو ته چمتو ده
تورکیه:افغانستان او پاکستان به د نوامبر په شپږمه په استانبول کې خبرې بیا پیل کړي
ولسمشر اردوغان : حماس لرې واټنه توغندي او اټومي وسلې نلري خو اسرائیل يي لري ، ایا جرمني دا نه ویني
د المان لومړی وزیر میرتس د رسمي سفر په ترڅ کې تورکیې ته راغی
د تورکیې جمهوریت د ۱۰۲ کلیزې نه د هیواد دننه او بهر د ځانګړو مراسمو په ترڅ کې لمانځنې کیږي.
ولسمشر اردوغان : موږ د تورکیې جمهوریت د پایښت لپاره  د خپل ټول وس او توان سره کار کوو.