د تورکیې د بهرنیو چارو وزیر هاکان فیدان د ایران د بهرنیو چارو له وزیر عباس عراقچي سره په ګډه خبري ناسته کې خبرې وکړې.
زموږ موخه د ایران د ستونزې د حل ترڅنګ د نړیوالو قوانینو په چوکاټ کې له بندیزونو خلاصول او په اقتصادي او نورو برخو کې سیمه ییز پيوستون دوام دی." - " موږ باید د سرحدي دروازو شمېر زیات کړو. موږ باید د سرحدي دروازې لا اغېزمنې کړو."
فیدان وویل، دا څلورم ځل دی چې د بهرنیو چارو د وزیر په توګه ایران ته سفر کوي او زیاته یې کړه چې په خپلو پخوانیو دندو کې یې هم ایران ته تګ راتګ کړی دی.
فیدان څرګنده کړه چې دوی له عراقچي سره په نړیوالو ډګرونو کې وخت په وخت لیدنې کتنې لري او د ټولو مهمو پرمختګونو په اړه د ټیلیفون له لارې خبرې اترې کوي او د نوموړي له همکارۍ څخه یې مننه وکړه.
فیدان په دې خبرې ټینګار سره چې لیدنې یې خورا ګټورې وې، وویل چې دوی د تورکیې او ایران ترمنځ په ډېرو هغو موضوعاتو خبرې وکړې چې په مستقیم ډول د دواړو لورو هوساینې او اقتصاد پورې اړه لري، په ځانګړې توګه د سوداګرۍ او انرژۍ په برخو کې.
فیدان دې ته په اشارې سره چې د سوداګرۍ د پراختیا لپاره په دوه اړخیزو اړیکو کې ډېر کارونه شته چې باید ترسره شي، په ځانګړې توګه د پولو څخه د لا اغېزمنې ګټې اخیستنې په برخه کې، او زیاته کړه "موږ د نښلون، ټرانسپورټ او لوژستیک په برخو کې د دوو هېوادونو په توګه له هغه څه چې باید مونږ ترسره کړي مو وای، لږ څه وروسته پاتې یو. په دې برخه کې داسې ګامونه شته چې باید پورته یې کړو."
فیدان وویل: "موږ باید د سرحدي دروازو شمېر زیات کړو. موږ باید د پولې دروازې لا اغېزمنې کړو." نوموړي دې ته پام واړاوه چې ایران او تورکیه لوی نفوس او اقتصاد لري او دواړه ټولنې یو بل ته ډېرې نږدې دي.
فیدان وویل چې دواړه لوري له یو بل سره ژورې اړیکې لري او سوداګري کوي، او هر کال میلیونونه خلک د ایران او تورکیې ترمنځ تګ راتګ کوي. نوموړي زیاته کړه، دوی په دې پوهېدلي چې د دې بهیر د لا سیستماتیک پرمختګ لپاره باید مشخصې پروژې پلې شي.
فیدان په نږدې راتلونکي کې په وان ښار کې د ایران د قونسلګرۍ د پرانیستلو په اړه د عراقچي د څرګندونو په ځواب کې وویل: "موږ په وان کې د قونسلګرۍ پرانیستلو ته په بې صبرۍ سره انتظار یو. انشاالله ما خپل ګران همکار ته هم ژمنه ورکړې، که هغه راشي، زه به هم ورشم او په ګډه به یې پرانیزو."
د تورکیې او ایران د لوړې کچې د همکاریو شورا
فیدان دې ته په اشارې سره چې د نږدې جغرافیې څخه د راپیدا شویو ستونزو، په ځانګړې توګه د غیرمنظمو کډوالیو سره د مبارزې په برخه کې، دوی باید له ایران سره همکاري وکړي، وویل: "موږ په دې هم خبرې وکړې چې څنګه کولی شو په ځانګړې توګه د افغانستان له لوري د غیرمنظمو کډوالیو پر وړاندې په ګډه مبارزه وکړو او څنګه کولی شو هلته له افغان حکومت سره یو ځای کار وکړو."
فیدان وویل چې په راتلونکي کې به تهران ته د ولسمشر رجب طیب اردوغان د سفر په ترڅ کې په ایران کې د تورکیې او ایران د لوړې کچې د همکاریو شورا نهمه غونډه جوړه شي. نوموړي یادونه وکړه چې ایران ته د ده سفر د ولسمشر اردوغان د سفر لپاره د لومړنیو چمتووالي بڼه هم لري.
فیدان د دواړو هېوادونو ترمنځ د تخنیکي، اقتصادي او سوداګریزو مسایلو پر مطرح کولو ټینګار وکړ.
"تورکیه او ایران د سیمې دوه پیاوړي هېوادونه دي"
فیدان دې ته په اشارې سره چې تورکیه او ایران د سیمې دوه پیاوړي هېوادونه دي، وویل چې له خپل ایراني سیال سره یې پر سیمه ییزو مسایلو خبرې کړې دي.
فیدان څرګنده کړه چې له عراقچي سره یې د فلسطین او غزې په سر کې، د سوریې، لبنان، د اسرائیلو د پراختیا غوښتنې، اټومي خبرو اترو، او د افغانستان او پاکستان ترمنځ د کړکېچ په څېر موضوعاتو باندې بحث او خبرې وکړې. نوموړي وویل دواړه هېوادونه په دې نظر دي چې د اسرائیلو سیمه ییزه پراختیا غوښتنه د سیمې لپاره "لومړی نمبر امنیتي ګواښ" دی.
فیدان دې ته په اشارې سره چې د دوی موخه په غزه کې د "ډېرو هڅو" په پایله کې رامنځته شوی اوربند دوام وکړي او بل پړاو ته داخل شي، پیغام ورکړ چې په لوېدیځه غاړه او بیت المقدس کې روان تېری هم باید ژر تر ژره پای ته ورسېږي او په دې برخه کې نړیواله ټولنه باید خپله دنده ترسره کړي.
فیدان همدارنګه ټینګار وکړ چې د سوریې او لبنان د بې ثباته کولو لپاره د اسرائیلو پراختیا غوښتنه هم باید "ژر تر ژره ودرول شي" او د دې لپاره نړیواله ټولنه باید خپل مسؤلیت ادا کړي.
پر ایران لګېدلي بندیزونه او خبرې اترې
فیدان وویل چې عراقچي ته یې ویلي چې انقره د ایران په اټومي خبرو اترو کې تل د تهران ترڅنګ ولاړه ده او زیاته یې کړه: "زموږ موخه دا ده چې ایران د ستونزې د حل ترڅنګ د نړیوالو قوانینو په چوکاټ کې له بندیزونو خلاص شي او په اقتصادي او نورو برخو کې سیمه ییز پيوستون ژر تر ژره دوام ومومي."
فیدان وویل، دوی هر وخت ویلي چې دا بندیزونه چې ایران له کلونو راهیسې ورسره مخ دی، ناسم دي او څرګنده یې کړه چې تورکیه چمتو ده د روانو بهیرونو د پایلې ته رسېدو لپاره خپله ټوله هڅه وکړي.
فیدان په دې خبرې ټینګار سره چې د اوکراین او روسیې سوله هم د سیمې لپاره مهمه ده، وویل چې د دې سولې د ټینګښت لپاره ترکیه د ولسمشر رجب طیب اردوغان په مشرۍ له خپلو ټولو ادارو سره په ګډه ژورې هڅې کوي.
فیدان یادونه وکړه چې دوی په دې مسله کې د اروپایانو، اوکراینیانو، روسانو او امریکایانو له لوري د پورته شویو ټولو ګامونو ملاتړ کوي او ویې ویل چې تورکیه هم په دې هڅو کې شامله ده.
فیدان د روسیې او اوکراین ترمنځ د سولې د ژر تر ژره ټینګښت هیله څرګنده کړه، له اراکچي څخه یې مننه وکړه او په ایران کې له خپل شتون څخه یې خوښي څرګنده کړه.
فیدان په تهران کې د خپلو لوړپوړو لیدنو په اړه د معلوماتو ورکولو ترڅنګ، په خپلو خبرو کې زیاته کړه چې دوی به د دواړو هېوادونو ترمنځ د همکاریو د ممکنه لوړې کچې ته رسولو لپاره خپله ټوله هڅه وکړي.
