اقتصاد
3 د لوستلو دقیقې
د توركیې اقتصاد په تیرو ۲۲ کلونو کې څه ډول بدل شوی او ننۍ کچې ته راورسید
د تورکیې اقتصاد په تېرو ۲۲ کلونو کې، له هغه وخته چې رجب طیب اردوغان لومړی د لومړي وزیر او وروسته د ولسمشر په توګه وټاکل شو، په بشپړ ډول بدلون موندلی دی.
د توركیې اقتصاد په تیرو ۲۲ کلونو کې څه ډول  بدل شوی او ننۍ کچې ته راورسید
/ AA
15 اګست 2025

د تورکیې اقتصاد په تېرو ۲۲ کلونو کې، له هغه وخته چې رجب طیب اردوغان لومړی د لومړي وزیر او وروسته د ولسمشر په توګه وټاکل شو، په بشپړ ډول بدلون موندلی دی. د دې هېواد ناخالص کورنی تولید په کلني ډول د ۵.۳ سلنې په حقیقي کچه لوړ شوی او په ۲۰۲۵ کال د دویمې ربعې په ترڅ کې یې د ۱.۳۷ ټریلیون ډالرو تر ټولو لوړه کچه ته رسېدلی دی.

د ۲۰۰۲ کال په ترڅ کې، چې د اردوغان د واکمنۍ له پیل څخه یو کال مخکې و، د تورکیې ناخالص کورنی تولید یوازې ۲۳۸ میلیارد ډالر و. د سوداګرۍ وزارت د یوې اعلامیې له مخې، دا شمېره په ۲۰۲۴ کال کې د لومړي ځل لپاره د ۱ ټریلیون ډالرو له کچې پورته شوه.

د اردوغان د ۳۹۰ میلیارد ډالرو د صادراتو هدف هم تمه کېږي چې د روان کال تر پایه به ترلاسه شي، په داسې حال کې چې د هېواد ملي عاید به ۱.۴ ټریلیون ډالرو ته لوړ شي.

په اعلامیه کې راغلي: "تورکیه په تېرو لسو کلونو کې د اقتصادي همکاریو او پراختیا د تشکیلاتو د تر ټولو چټکو وده کوونکو اقتصادونو له ډلې څخه ګرځېدلې ده." د نړیوال وجهي صندوق (IMF) د جولای په راپور کې د تورکیې د اقتصادي ودې وړاندوینه ۳ سلنې ته لوړه کړې، په داسې حال کې چې د نړیوالو کړکېچونو سره سره د ۱۹ پرله‌پسې ربعو لپاره د تورکیې وده دوام لري.

وزارت زیاته کړې چې د تورکیې د هر وګړي ملي عاید د ۲۰۰۲ کال په ترڅ کې له ۳,۶۰۸ ډالرو څخه د ۲۰۲۵ کال د لومړۍ ربعې تر پایه ۱۵,۹۷۱ ډالرو ته لوړ شوی دی.

په ورته وخت کې، د تورکیې کلنی اوسنی حساب کسر د ۲۰۲۳ کال د مې په میاشت کې له ۵۵.۱ میلیارد ډالرو څخه د ۲۰۲۴ کال تر پایه ۱۰ میلیارد ډالرو ته راکم شوی، په داسې حال کې چې د هېواد د توکو او خدماتو صادرات ۳۷۷ میلیارد ډالرو ته رسېدلي، چې دا د ۱۹۲۳ کال د جمهوریت له جوړېدو راهیسې تر ټولو لوړه کچه ده.

د روان کال د جنورۍ څخه تر جولای پورې، د تورکیې صادرات ۱۵۶.۴ میلیارد ډالرو ته رسېدلي، چې له دې جملې څخه ۶۷.۸ میلیارد ډالر اروپایي اتحادیې ته صادر شوي، چې دا د ۸.۵ سلنې زیاتوالی ښيي. جرمني، بریتانیا، امریکا، ایټالیا او عراق د کال په لومړیو شپږو میاشتو کې د تورکیې د صادراتو تر ټولو لوی بازارونه  وو.

په همدې وخت کې، د خدماتو په برخه کې د تورکیې سوداګریز اضافي ۶۲ میلیارد ډالرو ته رسېدلی، چې دا هېواد په نړۍ کې د پنځم لوړ خدماتي اضافي لرونکي هېواد په توګه ځای لري.

په اعلامیه کې راغلي: "شاوخوا ۱۱۵ په لوړه کچه تماسونه  او ۳۷ نړیوالې غونډې ترسره شوې، په داسې حال کې چې د ترک هېوادونو سازمان، اروپایي اتحادیه، افریقایي اتحادیه، د اسلامي همکاریو سازمان، اقتصادي همکاریو او پراختیا تشکیلات  او د بالکان هېوادونو سره د سوداګرۍ په برخه کې نوې هڅې او پانګونې دوام لري."

تورکیې د لرې پرتو هېوادونو د ستراتیژۍ چوکاټ هم پلي کړی، ترڅو د ۲۰۲۸ کال پورې دې هېوادونو ته صادرات ۵۰ میلیارد ډالرو ته لوړ کړي. په ورته وخت کې، د اسلامي همکاریو سازمان غړو هېوادونو ته د صادراتو د زیاتولو نوښت تمه کېږي چې د ترکیې په ټول صادراتو کې د دې هېوادونو ونډه ۳۰ سلنې ته لوړه کړي.

 

وپلټۍ
روسیې د قزاقستان د لومړۍ اټومي  برېښنا بټۍ د جوړولو کار پیل کړ
تورکیې او سوریې د سوداګرۍ شورا د جوړولو او اقتصادي اړیکو د پیاوړتیا تړون لاسلیک کړ
د امریکا د استخدام راپور په نړۍ کې د مایوسۍ ترڅنګ د ونډو د بازارونو بیې راټیټې کړې
ټرمپ : د جنوبي کوریا سره د سوداګرۍ تړون په اړه موافقې ته ورسیدو. جنوبي کوریا ۱۵ سلنه تعرفې ومنلې.
ټرمپ وایي چې امریکا او پاکستان پدې هیواد کې د 'ډیر لوی نفتي زیرمو' د شراکت په اړه توافق ته رسیدلي دي
امریکا به د روسیې سره د سوداګرۍ له امله پر هند ۲۵ سلنه ګمرکي مالیه او جریمه ولګوي
هند د اپل تولیدي بدلون له امله چین شاته پرېښود او د امریکا تر ټولو ستر زیرک تیلیفونونو صادروونکی شو
د اپل کمپنۍ پر چین د تکیې د کمولو  هڅه کوي
امریکا او اروپايي ټولنې د 'سختو خبرو اترو' وروسته سوداګریز تړون لاسلیک کړ
تورکیش ایرلاینز له (دوبۍ اسلامي بانک) سره د ایربس A350 الوتکو د اخیستو لپاره تاریخي مالي هوکړه وکړه
د اروپايي ټولنې او امريکا ترمنځ د سوداګرۍ تړون "موقتي ثبات" راوړي خو "نامتوازن" دی: د فرانسې وزير
تورکیې د رقابت قوانینو نه د سرغړونې له امله د ویزه او ماسټرکارډ  بانکي کارتونو پر خلاف پلټنه پیل کړې
د جون په میاشت کې د چین صادراتو ۵.۸ سلنه وده کړې، چې له تمې څخه زیات وو.
جاپان د امریکا لخوا پر دې هیواد د نوې ګمرکې تعرفې لګولو نه د افسوس وړ  مسلې په توګه یادونه وکړه
چین امریکا ته خبرداری ورکړ چې د نوو تعرفو سره سوداګریزه جګړه بیا پیل نکړي.
د اقتصادي همکارۍ سازمان د سیمه ییزې همکارۍ لپاره نوي موخې ټاکي