مذهبي جھالتونو، سوریې حقیقت او د ټولنیزو رسنیو جګړه
د سوریې د نوي حکومت پر خلاف د ایلون ماسک او نورو نفوذ لرونکو څیرو په ملاتړ تبلیغاتي مبارزه او حتا جګړه پيل شوې ده.
تېره مياشت، زه او زما همکاران په استانبول کې د يو ورکشاپ لپاره سره راټول شوو چې عنوان يې و: 'سوريه: په انقلاب، جګړه او بېځايه کېدو کې دين'.
د سوريې د چارو کارپوهانو په توګه، موږ خپلې څېړنې وړاندې کړې، په داسې حال کې چې د عاجزۍ احساس مو درلود، ځکه ډېر څه چې موږ د سوريې په اړه د دين او انقلاب په اړه پوهېدو، د اوس له منځه تللي اسد رژيم په دوره کې رامنځته شوي وو.
که څه هم د راتلونکې په اړه د نامعلوم حالت منل مو خپل کړي وو، ډېری ګډونوالو د اسد له واکه وروسته د يوې انتقالې دورې په اړه محتاطانه خوشبیني څرګنده کړه.
کله چې زموږ وخت په تورکيه کې پای ته ورسېد، نو د سوريې په ساحلي سيمو کې د تاوتريخوالي د پېښو خبرونه راغلل. زه او زما همکاران سخت اندېښمن شوو او دا مو هم په پام کې ونيول چې ښايي د انتقالې حکومت ځينې عناصر له کنټروله وتلي وي او د علوي لږکيو پر وړاندې د غچ اخيستنې وژنې ترسره کړي وي، کوم چې د اسد د کورنۍ له خوا په بشپړه توګه د وسلې په توګه کارول شوي وو.
خو بيا هم موږ په دې باور سره استانبول پرېښود چې د دې وروستيو پېښو په اړه د کره تبصرې وړاندې کولو لپاره بايد حالات آرام شي. موږ يوازې دې پایلې ته ورسېدو چې د انتقالې حکومت بايد ژر تر ژره يو خپلواک او باوري ميکانيزم جوړ کړي ترڅو د غچ اخيستنې د وژنو عاملين عدالت ته راکش کړي.
په سوريه کې فرقهييزتوب يو حتمي حالت نه دی – د اسد رژيم په قصدي توګه د خپل دولت امنیت د تعصب د اور په بلولو سره جوړ کړی و، خو د هېواد د سني اکثريت او نورو مذهبي او قومي لږکيو ترمنځ شته کړکېچونه د هېواد د سياسي ژوند راتلونکې نهشي ټاکلی. که انتقالې حکومت سم ګامونه پورته کړي، نو د تېر وخت کړکېچونه له منځه تللی شي.
خو کله چې مې تورکيه پرېښوده او د ټولنيزو رسنيو نړۍ ته راستون شوم، نو داسې ښکاره شوه چې ګواکې د سوريې فرقهييز حالت يو حتمي حقيقت دی.
د ځمکني حقايقو د نشتوالي پروا نه ساتل
د ټولنيزو رسنيو فعالانو د سوريې مذهبي لږکيو پر وړاندې د تورونو لړۍ پيل کړې وه.
ځينو خو له علوي لږکيو هم وړاندې لاړل او ادعا يې وکړه چې د احمد الشراع په مشرۍ د انتقالې حکومت له خوا د سوريې مسيحيان په ډلهييزه توګه وژل کېږي.
د سوريې مسيحي ټولنې دا ادعاوې رد کړې دي، او د لاتاکيا د مسيحي کليساګانو پادريانو، د سوريې کاتوليک اسقف، او نورو مسيحي ادارو په ښکاره توګه دا تورونه رد کړي چې ګواکې د انتقالې حکومت له خوا د مسيحيانو پراخ ځورونه روانه ده.
سره له دې، دا ادعاوې لا هم دوام لري او د لويديځو اغېزناکو څېرو لکه د ښي اړخي ټاک شو کوربه ټکر کارلسن او د نړۍ تر ټولو شتمن کس ايلون ماسک له خوا بيا بيا خپرېږي، چې دواړه په ټولنيزو رسنيو کې ميليونونه پلويان لري.
د ټولنيزو رسنيو لخوا پر اور تېل اچول
د هغو کسانو لپاره چې په تېرو لسو کلونو کې د سوريې په چارو کې تخصص لري، دا يوه جلا پېښه نه ده. بلکې دا د يوې هدفمندې دسیسې برخه ده چې د ۲۰۱۱ کال د سوريې د پاڅون له پيله راهيسې خپره شوې ده.
له دې وړاندې چې د 'جعلي خبرونو' اصطلاح د ډونالډ ټرمپ د راپورته کېدو له امله په نړيواله کچه مشهوره شوې، د ټولنيزو رسنيو دسیسو د سوريې د خلکو د پاڅون حرکت تحريف کړی و – چې د سيمې د عرب پسرلي د مظاهرو سره په همغږۍ روان و – او دا يې د سي آی اې لخوا د يوې دسیسې په توګه وړاندې کړ چې د يو 'محبوب مشر' د واک نسکورولو لپاره ترسره کېږي.
لکه څنګه چې د سوريې پاڅون پر مخ روان و، په ځانګړې توګه د روسيې په ملاتړ دسیسې زياتې شوې، چې موخه يې د اسد رژيم د څرګندو ظلمونو د مسئوليت څخه خلاصول وو.
د ۲۰۱۸ کال په دوما کې د کيمياوي وسلو بريد، چې د نړيوالې ټولنې لخوا په پراخه کچه منل شوی و، د يوې ښکاره جعلي پېښې په توګه وړاندې شو.
او ښايي تر ټولو خطرناک، د ګريزون په څېر څېرې چې دا روايت خپروي، د سپين خوليو د هڅو سپکاوی کړی، او د هغوی د بشردوستانه کارونو پر وړاندې يې دسیسې خپرې کړې دي.
سپين خولۍ، چې د نوبل د سولې جايزې لپاره نوماند او په ۲۰۱۶ کال کې د 'حق ژوند' جايزه ګټونکې شوې، يوه بېړنۍ بشردوستانه اداره ده چې د بمبار شوو ودانيو څخه د ژوندي پاتې کسانو د ژغورلو دنده لري. خو پراخو دسیسو شبکو هغوی د القاعده د ترهګرې ډلې د اجنټانو په توګه یاد کړي دي.
د حيرانتيا خبره نه ده چې د سوريې پر وړاندې د دې لس کلنې دسیسې د کمپاین ډېری هغه څېرې چې په دې کې ښکېلې وې، د سوريې په ساحلي سيمو کې د وروستيو پېښو په رڼا کې بيا راڅرګندې شوې دي.
خو دا ځل، هغوی ډېر ځواکمن ملګري لري لکه ايلون ماسک چې د هغوی د دسیسو ملاتړ کوي.
د ماسک په ملاتړ، په ټولنيزو رسنيو کې دا تورونه په چټکۍ سره خپرېږي چې ګواکې د انتقالې سوريې حکومت له خوا د مذهبي لږکيو پر وړاندې يو روان ډلهييز قتل عام ترسره کېږي – يو قتل عام چې دا روايت وايي، د اصلي رسنيو لخوا په قصدي توګه پټ ساتل کېږي.
په خپل تر ټولو سخت حالت کې، دا حسابونه د ۷۰۰۰ مسيحيانو د بېپروا وژنې بېبنسټه ادعاوې کوي چې د احمد الشراع ځواکونو لخوا ترسره شوې دي. امريکايي سياستوال لکه د سنا د بهرنيو اړيکو د کمېټې مشر جيم ريش او حتی د بهرنيو چارو وزير مارکو روبيو وروسته دې تورونو ته اعتبار ورکړی دی.
سوریایان ځواب ورکوي
سره له دې چې له داسې ځواکمنو مخالفينو سره مخ دي، سوري وګړي او د هغوی پلويان په ټولنيزو رسنيو کې د زيان کنټرول لپاره په سمه توګه چمتو دي.
په X ټولنيزه رسنۍ کې د #FactCheckSyria هشټاګ د هېواد په اړه د دروغو د څرګندولو لپاره د ستاينې وړ کار کړی دی. په څو مواردو کې، هغه انځورونه او ويډيوګانې چې د سوريې د انتقالې حکومت ځواکونو لخوا د لږکيو د وژنې ښودنه کوي، په حقيقت کې د نورو پېښو زړې ويډيوګانې وې، لکه د حزبالله د اسد پلوي لبناني ملېشې لخوا د سوريې پر ملکي وګړو ترسره شوې وژنې.
تقريباً په خندوونکي ډول، د سوريې د فرقهييز تاوتريخوالي د يوې ادعا شوې قرباني يو پوسټ، د لا زياتې پلټنې وروسته، د ايلون مسک د پلار، ايرول، انځور و.
په حقيقت کې، د ساحل په اوږدو کې تاوتريخوالی په عمده توګه د اسد رژيم د وسلهوالو پاتې شونو او د انتقالې حکومت ترمنځ رامنځته شوی و.
د سوريې د بشري حقونو د شبکې په وينا، وژنې د دواړو خواوو لخوا ترسره شوې وې، او په حقيقت کې د علوي فرقې ملکي وګړي هم پکې شامل وو، خو د علويانو يا نورو مذهبي لږکيو د ډلهييزو وژنو څرګندې نښې نشته.
بلکې، د محکمې څخه بهر وژنې شاوخوا ۸۰۰ قربانيان درلودل، او الشراع ژمنه کړې چې د علوي ملکي وګړو د ډاډ لپاره ګامونه پورته کړي او د غچ اخيستنې د وژنو عاملين عدالت ته راکش کړي.
آيا الشراع خپلې ژمنې عملي کوي، دا به وخت وښيي.
خو د مسئول شنونکو په توګه، زموږ دنده ده چې د سمې پلټنې او ارزونې وروسته د پایلو وړاندې کولو لپاره کار وکړو، که هغه د ساحل په اوږدو کې د بريدونو په اړه وي او که د انتقالې سوريې حکومت وروستۍ اعلاميې په اړه وي، او دا چې دا په پای کې د سوريې لپاره څه معنا لري.
زه او زما همکارانو په استانبول کې په قصدي توګه د احتياط او زغم څخه کار واخيست ترڅو د سوريې په ساحل کې د بريدونو په اړه په بيړه پرېکړه ونه کړو.
ښايي د نړۍ تر ټولو شتمن کس هم دا کار وکړي.