د روسیې او اوکراین د جګړې د پای ته رسولو لپاره د ټرمپ ۲۸ ماده ییز پلان

واشنګټن د یوې معاملې وړاندیز کوي چې جګړه سمدلاسه دروي، امنیتي تضمینونه زیاتوي او هر ډول جوړجاړی له بیارغونې سره تړي، د امریکا مسوده د اوکراین لپاره د ځمکنیو امتیازونو، د ناټو د محدودیتونو او د ځواکونو د کچې ټاکلو شرطونه وړاندې کوي.

کییف ښايي له سختو پرېکړو سره مخ شي ځکه چې امریکا له روسیې سره د جګړې د پای ته رسولو لپاره د سولې یو پلان جوړوي.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د ۲۸ ماده ییزې مسودې وړاندیز چې د اوکراین د جګړې د پای ته رسولو لپاره دی، کییف ته وړاندې شوی دی.

واشنګټن او مسکو په ګډه پر دې مسودې کار کړی او دا روسیې ته ډېر مناسب شرطونه وړاندې کوي، چې له اوکراین څخه د خاورې پرېښودو، له ناټو سره د نه یوځای کېدو او نورو غوښتنه کوي.

د ټرمپ وړاندیز په لاندې ډول دی:

۱. د اوکراین حاکمیت به تایید شي.

۲. د روسیې، اوکراین او اروپا ترمنځ به د نه تیري یو جامع تړون لاسلیک شي. د تېرو ۳۰ کلونو ټول ابهامات به حل شوي وګڼل شي.

۳. تمه کیږي چې روسیه به پر ګاونډیو هیوادونو یرغل ونه کړي او ناټو به نوره پراختیا ونه مومي.

۴. د روسیې او ناټو ترمنځ به د امریکا په منځګړیتوب خبرې اترې وشي، ترڅو ټولې امنیتي مسلې حل او د کړکیچ کمولو لپاره شرایط رامنځته شي، چې د نړیوال امنیت د تامین او د همکارۍ او راتلونکي اقتصادي پرمختګ لپاره د فرصتونو د زیاتوالي لامل شي.

۵. اوکراین به باوري امنیتي تضمینونه ترلاسه کړي.

۶. د اوکراین د وسله والو ځواکونو شمېر به ۶۰۰،۰۰۰ پرسونل ته محدود شي.

۷. اوکراین موافقه کوي چې په خپل اساسي قانون کې به دا ماده شامله کړي چې له ناټو سره به نه یوځای کیږي، او ناټو موافقه کوي چې په خپلو قوانینو کې به یوه ماده ورزیاته کړي چې اوکراین به په راتلونکي کې په دې سازمان کې نه منل کیږي.

۸. ناټو موافقه کوي چې په اوکراین کې به خپل سرتېري نه ځای پرځای کوي.

۹. اروپایي جنګي جټ الوتکې به په پولنډ کې ځای پرځای شي.

۱۰. د امریکا تضمین:

    *   امریکا به د تضمین لپاره جبران ترلاسه کړي.

    *   که اوکراین پر روسیې یرغل وکړي، دا تضمین به له لاسه ورکړي.

    *   که روسیه پر اوکراین یرغل وکړي، د یوې پرېکنده همغږې پوځي ځواب ترڅنګ، ټول نړیوال بندیزونه به بیا ولګول شي، د نوې خاورې په رسمیت پېژندل او د دې معاملې نورې ټولې ګټې به لغوه شي.

    *   که اوکراین بې دلیله پر مسکو یا سنټ پیټرزبورګ توغندی وتوغوي، امنیتي تضمین به باطل وګڼل شي.

۱۱. اوکراین د اروپایي ټولنې د غړیتوب لپاره وړ دی او د دې مسلې تر څېړلو پورې به اروپایي بازار ته لنډمهاله ترجیحي لاسرسی ترلاسه کړي.

۱۲. د اوکراین د بیارغونې لپاره به د اقداماتو یوه پیاوړې نړیواله کڅوړه جوړه شي، چې په کې به لاندې موارد شامل وي، خو محدود به نه وي:

    *   د اوکراین د پرمختګ صندوق جوړول، ترڅو په چټکو وده کوونکو صنعتونو لکه ټکنالوژي، د معلوماتو مرکزونو، او مصنوعي ځیرکتیا کې پانګونه وشي.

    *   امریکا به له اوکراین سره په ګډه د دې هیواد د ګازو زیربناوې، د پایپ لاینونو او ذخیره کولو تاسیساتو په شمول، بیا ورغوي، پراختیا به ورکړي، عصري به یې کړي او وبه یې چلوي.

    *   د جګړه ځپلو سیمو د بیارغونې، بیا جوړونې او د ښارونو او استوګنیزو سیمو د عصري کولو لپاره به ګډې هڅې وشي.

    *   د زیربناوو پراختیا.

    *   د کانونو او طبیعي زېرمو استخراج.

    *   نړیوال بانک به د دې هڅو د ګړندي کولو لپاره یوه ځانګړې مالي کڅوړه جوړه کړي.

۱۳. روسیه به بیا په نړیوال اقتصاد کې شامله شي:

    *   د بندیزونو لرې کول به په پړاوونو او د هرې قضیې په اساس وڅېړل شي او موافقه به پرې وشي.

    *   متحده ایالات به د انرژۍ، طبیعي زېرمو، زیربناوو، مصنوعي ځیرکتیا، د معلوماتو مرکزونو، په ارکټیک کې د نادره فلزاتو د استخراج پروژو او نورو دوه اړخیزو ګټورو شرکتي فرصتونو په برخو کې د متقابل پرمختګ لپاره یو اوږدمهاله اقتصادي همکارۍ تړون لاسلیک کړي.

    *   روسیې ته به بلنه ورکړل شي چې بېرته د G8 ډلې سره یوځای شي.

۱۴. کنګل شوې پیسې به په لاندې ډول وکارول شي:

    *   د روسیې ۱۰۰ میلیارده ډالره کنګل شوې شتمنۍ به د اوکراین په بیارغونه او پانګونه کې د امریکا په مشرۍ هڅو کې پانګونه شي.

    *   امریکا به د دې پانګونې ۵۰٪ ګټه ترلاسه کړي. اروپا به ۱۰۰ میلیارده ډالره اضافه کړي ترڅو د اوکراین د بیارغونې لپاره د پانګونې اندازه زیاته شي. کنګل شوې اروپایي پیسې به ازادې شي. پاتې کنګل شوې روسي پیسې به په یوه جلا امریکايي-روسي پانګونې وسیله کې پانګونه شي چې په ځانګړو برخو کې به ګډې پروژې پلې کوي. دا صندوق به د اړیکو د پیاوړتیا او د ګډو ګټو د زیاتوالي په موخه وي ترڅو شخړې ته د نه ستنېدو لپاره یو قوي انګیزه رامنځته کړي.

۱۵. د امنیتي مسلو په اړه به یوه ګډه امریکايي-روسي کاري ډله جوړه شي ترڅو د دې تړون د ټولو احکامو رعایت ته وده ورکړي او ډاډ ترلاسه کړي.

۱۶. روسیه به د اروپا او اوکراین په وړاندې د نه تیري خپله پالیسي په قانون کې شامله کړي.

۱۷. متحده ایالات او روسیه به د اټومي وسلو د نه خپرولو او کنټرول تړونونو، د سټارټ ۱ تړون په شمول، د اعتبار د غځولو په اړه موافقه وکړي.

۱۸. اوکراین موافقه کوي چې د اټومي وسلو د نه خپرولو تړون سره سم به یو غیر اټومي دولت وي.

۱۹. د زاپوریژیا اټومي بټۍ به د اټومي انرژۍ د نړیوالې ادارې تر څارنې لاندې پیل شي، او تولید شوې برېښنا به د روسیې او اوکراین ترمنځ په مساوي توګه — ۵۰:۵۰ — ووېشل شي.

۲۰. دواړه هیوادونه ژمنه کوي چې په ښوونځیو او ټولنه کې به داسې تعلیمي پروګرامونه پلي کړي چې د مختلفو کلتورونو د پوهاوي او زغم ته وده ورکړي او توکمپالنه او تعصب له منځه یوسي:

    *   اوکراین به د مذهبي زغم او د ژبنیو لږکیو د ساتنې په اړه د اروپایي ټولنې قوانین ومني.

    *   دواړه هیوادونه به موافقه وکړي چې ټول تبعیضي اقدامات لغوه کړي او د اوکرایني او روسي رسنیو او تعلیم حقونه تضمین کړي.

    *   ټول نازي ایډیالوژي او فعالیتونه باید رد او منع شي.

۲۱. سیمې:

    *   کریمه، لوهانسک او دونیتسک به د امریکا په ګډون د روسیې د برخې په توګه په رسمیت وپېژندل شي.

    *   خیرسون او زاپوریژیا به د تماس په کرښه کنګل شي، چې دا به د تماس په کرښه د ډی فکټو په رسمیت پېژندلو په مانا وي.

    *   روسیه به نورې موافقه شوې سیمې چې د پنځو سیمو څخه بهر یې کنټرولوي، پرېږدي.

    *   اوکرایني ځواکونه به د دونیتسک ولایت له هغې برخې څخه ووځي چې اوس یې کنټرولوي، او دا د وتلو سیمه به یوه بې طرفه غیر پوځي حایله سیمه وګڼل شي، چې په نړیواله کچه د روسیې فدراسیون ته د اړوندې خاورې په توګه په رسمیت وپېژندل شي. روسي ځواکونه به دې غیر پوځي سیمې ته نه ننوځي.

۲۲. د راتلونکو ځمکنیو ترتیباتو په اړه تر موافقې وروسته، دواړه د روسیې فدراسیون او اوکراین ژمنه کوي چې دا ترتیبات به په زور نه بدلوي. د دې ژمنې د سرغړونې په صورت کې به هیڅ امنیتي تضمینونه پلي نشي.

۲۳. روسیه به د دنیپر سیند څخه د سوداګریزو فعالیتونو لپاره د اوکراین د کارولو مخه ونه نیسي، او د تورې بحیرې له لارې به د غلو د ازاد لېږد په اړه موافقې وشي.

۲۴. د پاتې مسلو د حل لپاره به یوه بشردوستانه کمیټه جوړه شي:

    *   ټول پاتې بندیان او جسدونه به د "ټولو په بدل کې ټول" پر اساس تبادله شي.

    *   ټول ملکي بندیان او یرغمل شوي کسان، د ماشومانو په ګډون، به بېرته راستانه شي.

    *   د کورنیو د یوځای کولو پروګرام به پلي شي.

    *   د شخړې د قربانیانو د کړاوونو د کمولو لپاره به اقدامات وشي.

۲۵. اوکراین به په ۱۰۰ ورځو کې ټاکنې ترسره کړي.

۲۶. په دې شخړه کې ښکېلې ټولې خواوې به د جګړې پرمهال د خپلو کړنو لپاره بشپړه بخښنه ترلاسه کړي او موافقه به وکړي چې په راتلونکي کې به هیڅ ډول ادعاوې یا شکایتونه ونه لري.

۲۷. دا تړون به له حقوقي پلوه لازمي وي. د دې پلي کول به د سولې شورا لخوا چې مشري به یې ولسمشر ډونالډ جې. ټرمپ کوي، وڅارل شي او تضمین به شي. د سرغړونو لپاره به بندیزونه ولګول شي.

۲۸. کله چې ټولې خواوې په دې یادداشت موافقه وکړي، اوربند به سمدستي وروسته له هغه نافذ شي چې دواړه خواوې د تړون د پلي کولو د پیل لپاره موافقه شویو نقطو ته شاته شي.